تفاوت Authentication و Authorization

در دنیای امنیت سایبری و توسعه وب، دو واژه Authentication (احراز هویت) و Authorization (مجوزدهی یا تعیین سطح دسترسی) بسیار استفاده می‌شوند. با وجود شباهت ظاهری این مفاهیم، آن‌ها کاملاً متفاوت از یکدیگر هستند و درک صحیح این تفاوت‌ها برای توسعه‌دهندگان، مدیران سیستم و حتی کاربران نهایی ضروری است. در این مقاله به‌صورت جامع به بررسی تفاوت میان Authentication و Authorization می‌پردازیم و نقش هرکدام را در امنیت وب‌سایت‌ها توضیح می‌دهیم.

تعریف Authentication (احراز هویت)

Authentication به فرآیند تأیید هویت کاربر گفته می‌شود. به زبان ساده، این مرحله مشخص می‌کند که شما چه کسی هستید. این کار معمولاً با استفاده از اطلاعاتی که کاربر ارائه می‌دهد انجام می‌شود، مانند:

• نام کاربری و رمز عبور
• کد یک‌بار مصرف (OTP)
• تشخیص چهره، اثر انگشت یا سایر عوامل بیومتریک
• کلیدهای دیجیتال یا توکن‌های امنیتی

هدف Authentication، اطمینان از این است که کاربر واقعاً همان فردی است که ادعا می‌کند. بدون این مرحله، هر کسی می‌تواند به‌جای شخص دیگری وارد سیستم شود و اطلاعات حساس را مشاهده یا دستکاری کند.

تعریف Authorization (مجوزدهی)

Authorization پس از مرحله Authentication انجام می‌شود و مشخص می‌کند که کاربر چه اجازه‌هایی دارد. به عبارت دیگر، Authorization سطح دسترسی کاربران به منابع مختلف را تعیین می‌کند. برخی مثال‌ها از Authorization:

• آیا کاربر می‌تواند به صفحه مدیریت سایت دسترسی داشته باشد؟
• آیا کاربر مجاز به مشاهده یا ویرایش داده‌های خاصی است؟
• آیا اجازه بارگذاری فایل یا حذف اطلاعات را دارد؟

در این مرحله، سیستم بررسی می‌کند که آیا کاربر احراز هویت‌شده دارای مجوز لازم برای انجام عملیات موردنظر است یا خیر. این فرایند نقش مهمی در جلوگیری از دسترسی غیرمجاز و سوءاستفاده از منابع سیستم دارد.

تفاوت کلیدی بین Authentication و Authorization

مثالی ساده برای درک بهتر

فرض کنید وارد یک ساختمان اداری می‌شوید. در درب ورودی، نگهبان از شما کارت شناسایی می‌خواهد. این مرحله Authentication است، یعنی مشخص می‌کنید که چه کسی هستید. اما اینکه بعد از ورود به کدام اتاق‌ها اجازه ورود دارید، مثل اتاق مدیریت یا بایگانی، مربوط به Authorization است. یعنی سطح دسترسی شما به مکان‌ها مشخص می‌شود.

به بیان دیگر، Authentication مانند ارائه شناسنامه برای شناسایی است و Authorization مانند اجازه‌نامه‌ای است که بر اساس نقش شما در اختیار دارید تا به منابع خاصی دسترسی داشته باشید.

اهمیت استفاده از هر دو

داشتن Authentication بدون Authorization باعث می‌شود کاربر بدون هیچ محدودیتی به منابع دسترسی داشته باشد، که یک خطر بزرگ امنیتی است. از طرف دیگر، اگر Authorization وجود داشته باشد ولی Authentication نداشته باشیم، عملاً نمی‌دانیم چه کسی از سیستم استفاده می‌کند. بنابراین هر دو مرحله باید به‌صورت مکمل در سیستم‌های امن پیاده‌سازی شوند.

به‌طور خاص در سامانه‌های بزرگ مانند سیستم‌های بانکی، دولتی، فروشگاه‌های اینترنتی و پلتفرم‌های سازمانی، پیاده‌سازی صحیح این دو مفهوم می‌تواند از حملاتی مانند دسترسی غیرمجاز، افشای اطلاعات و سوءاستفاده از منابع جلوگیری کند.

ابزارها و تکنولوژی‌های مرتبط

برای پیاده‌سازی Authentication و Authorization، ابزارها و استانداردهای مختلفی وجود دارد از جمله:

• OAuth 2.0 برای مجوزدهی امن
• OpenID Connect برای احراز هویت
• JWT (JSON Web Token) برای انتقال امن اطلاعات احراز هویت و مجوزها
• LDAP و Active Directory در محیط‌های سازمانی
• سامانه‌های Single Sign-On (SSO) برای ورود یکپارچه به چند سیستم

این ابزارها به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهند تا بدون نیاز به پیاده‌سازی دستی فرآیندهای پیچیده، از مکانیزم‌های امن و استاندارد استفاده کنند.

جمع‌بندی

Authentication و Authorization دو بخش اساسی از امنیت وب‌سایت و برنامه‌های تحت وب هستند. Authentication بررسی می‌کند که کاربر کیست، در حالی که Authorization تعیین می‌کند کاربر به چه چیزی دسترسی دارد. پیاده‌سازی صحیح هر دو مفهوم در کنار هم می‌تواند از بسیاری از آسیب‌پذیری‌ها و حملات جلوگیری کند.

توسعه‌دهندگان و مدیران سیستم باید به این نکته توجه داشته باشند که امنیت مؤثر، تنها با اجرای یکی از این دو مفهوم حاصل نمی‌شود. ترکیب این دو در کنار استانداردهای امنیتی دیگر مانند رمزنگاری، اعتبارسنجی ورودی‌ها و پایش فعالیت‌های مشکوک، موجب افزایش امنیت کلی سامانه خواهد شد.